‘Het doseren van empathie is een secuur werkje’, schreef Sander Donkers een poosje geleden in de Volkskrant. Hij komt een rouwende
kennis tegen, maar weet niet wie het is en waar het om gaat. Los van de ongemakkelijke, wie weet herkenbare situatie, is zijn combinatie van ‘empathie’ en ‘een secuur werkje’ mooi. Enerzijds het grote belang dat door veel mensen aan empathie wordt
gehecht en anderzijds de moeilijkheid om empathie op een goede manier in te zetten. Empathie is belangrijk en nodig, maar het
heeft ook schaduwkanten. Er zijn zelfs mensen die zeggen: een betere wereld begint bij minder empathie. Hoog tijd dus om de
‘empathiebalans’ op te maken.
Greet Vanaerschot legt in haar hoofdartikel het begrip empathie onder het vergrootglas, om te weten waar we het over hebben. Ze benadrukt onder meer dat empathisch begrijpen zowel een affectieve als een cognitieve component heeft. De column van bioloog Frans de Waal laat ons zien waar de kern van empathie ligt en dat is, heel ‘basic’, in het elkaar voelen, ruiken en meemaken. Een boodschap die in deze tijd van corona extra betekenis krijgt. Dirk Boersma maakt duidelijk dat compassie en empathie onontbeerlijk zijn voor coachend leiderschap. De relatie tussen zorgverlener en patiënt staat centraal in de bijdrage van Liesbeth van Vliet, Maartje Meijers en Frans Derksen. Ze trekken een duidelijke conclusie: empathie is een ‘must have’ en geen ‘nice to have’. Anke van Helden besteedt aandacht aan het thema van de zelfempathie, door in te zoomen op het thema schaamte. Hoe herken je schaamte en wat vergt dat van een professioneel begeleider? Aan de hand van het gedachtegoed van Stephen Covey richt Miriam Op de Beek zich op de ontwikkeling van het inlevingsvermogen bij kinderen. Taalontwikkeling (de emotiewoordenschat) is daarbij erg belangrijk. In het interview laat Ignaas Devisch er geen misverstand over bestaan: wees voorzichtig met het inzetten van empathie buiten de kleine gemeenschap om: dat gaat niet goed! Een heldere boodschap aan iedereen die empathie als Haarlemmerolie ziet.
We sluiten dit nummer af met De Weg van Jan Oosting, een bijdrage van redactielid Marlies Jellema over motiverende gespreksvoering en een artikel van Lidewij Niezink, die ingaat op praktische en wetenschappelijk onderbouwde hulpmiddelen voor de beoefening van empathie in begeleiding. Dit is het, ook voor mij; mijn laatste bijdrage als redactielid aan dit tijdschrift. Ik heb bijna zes jaar met veel plezier aan het tijdschrift gewerkt, maar deze zomer stop ik. Het is goed zo.