In de jaren twintig van de vorige eeuw was een echte leider groot en sterk. In de jaren vijftig gold dat leiderschapsgedrag aangeleerd en ontwikkeld kan worden. In de jaren zeventig lag de nadruk op situationeel en strategisch leiderschap. Ethisch en verantwoordelijk leiderschap waren de kernwoorden aan het begin van deze eeuw. En nu is in opkomst: duurzaam leiderschap. Leiders van nu krijgen te maken met multidimensionale en complexe systemen, dubbelzinnigheden en conflicterende belangen. Duurzame leiders moeten dus duurzaamheidscompetenties hebben, om goede leiders te kunnen zijn. Dat vraag om passende scholing.

In dit artikel wordt onderzoek beschreven waarin bekeken is of het toepassen van systeemopstellingen een effectieve bijdrage kan leveren aan het opleiden van duurzame leiders. De leerdoelen hierbij zijn het door middel van systeemopstellingen zicht krijgen op zichzelf, op anderen en op relaties en interacties in relatie tot duurzaam leiderschap. Er deden 120 studenten van een managementopleiding mee aan het onderzoek en zij werkten in hun opleiding met verschillende vormen van systeemopstellingen. Deze bleken niet alle even bruikbaar, maar met een aantal vormen (zoals de vaak toegepaste vorm van systeemopstelling met behulp van representanten) kan in de context van managementeducatie goed gewerkt worden aan duurzaamheidscompetenties.

Gebruik maken van systeemopstellingen biedt studenten de mogelijkheid van buiten naar een systeem te kijken. Dit leidt tot cognitief, emotioneel en affectief leren en vervolgens tot begrip van de complexiteit van het systeem. Vooral emotioneel en affectief leren, in aanvulling op het traditionele cognitieve leren, betekenen een meerwaarde voor de duurzame leider van nu. Kunnen systeemopstellingen ook een meerwaarde hebben voor de coach van nu?