Werken met organisatieopstellingen, voortgekomen uit de familieopstellingen zoals door Hellinger ontwikkeld, is een methodiek die in Nederland sinds het begin van deze eeuw wordt toegepast. Daarbij wordt uitgegaan van het systemisch denken, waarbij in een ruimte een weergave van een systeem (bijvoorbeeld een organisatie) wordt gecreëerd. Hierbij worden medewerkers, afdelingen of organisaties vertegenwoordigd door ‘representanten': mensen van buiten, die niets weten van de organisatie en evenmin van het probleem dat als aanleiding gediend heeft.

Het blijkt dat representanten in de opstellingen allerlei indrukken ervaren, zoals gevoelens van leegte, eenzaamheid, gebrek aan erkenning of vervreemding. Die indrukken blijken vaak overeen te komen met de realiteit die geldt in de organisatie die opgesteld wordt. Blijkbaar zijn er tijdens de opstelling bepaalde algemene principes aan het werk die door de representanten herkend worden. De systeemtheorie beschrijft drie principes die algemeen gelden in systemen: binding, ordening, en geven en nemen. Wanneer er met een van deze principes iets aan de hand is, wordt dat op onbewust niveau herkend. Juist deze onbewuste herkenning wordt in een organisatieopstelling zichtbaar gemaakt.

De auteurs van het artikel schrijven dat het onderzoek naar de effectiviteit van deze methode nog beperkt is, doordat de methodiek nog zo jong is. Toch wordt deze methode in organisatieland met grote regelmaat toegepast. Een zoektocht op Google naar organisatieopstellingen levert een reeks hits op van verschenen boeken en van bureaus die de methode toepassen. Wat doe je als coach of organisatieadviseur? Wacht je tot er voldoende wetenschappelijk bewijs is van de effectiviteit van een methodiek, voor je die inzet? Of ben je vanuit je eigen ervaring en intuïtie overtuigd van de methode en zet je die in; wetenschappelijk bewijs of niet?

Aanbevolen
Sevriens, K. (2009). The effectiveness of systemic thinking. The effects of organizational constellations for organizations and their employees. Tilburg: Tilburg University.
VWZ (2012). Organisatieopstellingen.